İNSAN ALLAH VE DİN

Asırlardır üzerine konuşulan,birbirleri ile bağlatıları kendi tanımlamalarına ve anlamlarına açıklık getiren insan,Allah ve din konusu,kendi tanımları ile anlamlanmanın yanısıra onları anlamlandıran insanların ya da görüşlerin,tanımlarına göre bir nevi kimliklerini oluşturan kavramlardır.Mesela,teslis inancı ( baba-oğul-kutsal ruh=Cebrail ) ile dini ve Allah’ı tanımlayan birine pekala Hristiyan diyebiliriz.Buradan hareketle insanın kendini merkeze alarak yorumladığı yaratıcı ve onun kalıplarında yine kendine göre yorumladığı ya da mevcut yorumlardan kabul ettiği,dahili olduğu din tek anlamı olmasına rağmen çoklu yorumlar neticesinde,onlara mecburi bir bağımlılıktan dolayı teklikten çoklu tanımlamalara kaymıştır.

İnsan, Allah ve din dediğimizde ;

İnsan,dik duruşa,görece gelişmiş bir beyine,somut düşünme yeteneğine,konuşma kabiliyetine,alet kullanma ve üretme yetisine sahip primat türüdür. ( Vikipedi )

Allah,tek,zıddı ve benzeri olmayan yaratıcının adı. ( Vikipedi )

Din,olağanüstü,kutsal ve ahlaki öğeler taşıyan,çeşitli ayin,uygulama,değer ve kurumlara sahip inançlar ve ibadetler bütünü. ( Vikipedi )

gibi ortalama tanımlara rastlıyoruz.Bunlar elbetteki ortalama tanımlamalardır.Benim anlatmak istediğim noktaya varmak için bunlara ek olarak,insan tanımını biraz irdelemekte yarar görüyorum.Zira Allah ; başlangıç,töz,ilk varlık,Yaratan’dır.Din (semavi ) ise Allah’ın kendi ortaya koyduğu yine Allah menşeili bir yöneliştir.Burada Allah ve din yorumlamaları insan süzgeçinden geçer.

İnsan tanımında belirtilen kendinde var olan( beyin,düşünme yeteneği,alet kullanma yetisi) ile ele aldığımız varlık,bunların kendisinde var olması ile insan olmaz.Bunların kendisinde var olması onu ‘ beşer ‘ kılar.Ancak ve ancak bu kendinde var olanı kullanmaya ve ortaya çıkarmaya yönelik bir eylem gerçekleştirirse işte o zaman beşer dediğimiz varlık,insan olarak anılmaya başlar.Dr. Ali Şeriati tanımı buraya vurguda bulunur ve beşerin var olan olduğunu,insanın ise beşer üzerinden ‘ olmak ‘ kabiliyeti ile ortaya çıktığını izah eder.Şeriati tanımı incelenecek olursa beşerin varlık ayağı,insanın beşerden bir sonraki adımla ‘ olmak ‘ fiili ile insan olması,olabilmesi doğru kabulünü hem tanımlama açısından hem de insan,Allah ve din tanımlamalarında ve yorumlamalarında ve ilişkilendirilmelerinde çok daha doğru tespitlerin ortaya çıkmasını sağlayacağını düşünüyorum.Sonuç olarak beşer varlık ise onun olabilmiş hali insandır.Ve insan olmak dediğimiz şey bitiş noktası ve duruşu (stop) olan değil bilakis sürekli varolmaya devam eden,kendi varlığını,var oluş nedenini sağlamlamak üzere devam eden,durmayan varlıktır.Daha basit örnekleyecek olursak arının varlığını,var olma gayesini ortaya koymak onun bal yapmasından geçer.

Başlığa dönecek olursak;insan,Allah ve din üçlemesi,insanın beşer olmaktan insan olmaya gittiği yolda bu üçlemede kendini nereye koyduğu ile alakalıdır.Zaten kendini koyduğu yer de insanın beşerliğinin veya insanlığının ölçüsüdür.

Bugüne kadar rastladığımız o asırlardır üzerine konuşulan insan,Allah ve din bağlamları,ortaya çıkmış neticeler ışığında genellikle insanın kendini merkeze alarak,beşerliğinin şaşarlığının göz kapatması ile dinin insana nasıl baktığını değil de,insanın dine nasıl baktığıyla ilgilinmesinden kaynaklı yorum farkına,yorum farkından daha çok doğru farkına yol açmıştır.Evet maalesef insan kendi beşerliğinin farkında olmaksızın,insan olabildiğine aşkın bir iman yaşayarak mevcut dinin ve onun faili Allah’ın kendisine,insana nasıl baktığından çok,kendisini bir merkez alarak durumu insanın Allah’a ve dine nasıl baktığı konumuna hapsetmiştir.Bu büyük handikap yüzyıllardır süre gelen insan,Allah,din bağlantısını kuramayanların handikapıdır.Bu handikapın giderilmesinin tek yolu ise insanın kendini merkezden kaydırmasıyla mümkündür ancak.Belki de en zor olanı budur.Ben merkezciliğin yerini O merkezcilik ile değiştirmekte ufak bir el hareketi kadar kolay bir eylem değildir.Çünkü ben merkezci beşer,aynı zamanda küçük bir Tanrı olarak kendini ilan etmiştir,bu Tanrılıktan feragat etmek öyle kolay gerçekleşebilen bir durum değildir.Zaten eğer o beşer o Tanrılıktan feragat edebilirse beşerliğini,insan olabilmesine dönüştürecektir.

Unutulmamalıdır ki,birinci adım insanın dine ve Allah’a nasıl baktığı değil de,dinin ve Allah’ın insana nasıl baktığıdır.Beşerin insan olabilmesi için önce kendine bakışı,kendi olmaksızın görmesi gerekmektedir.Bu bir sıralama,yer belirleme değil,anlama noktasındaki en doğru formüldür.